Ngày Thị giác thế giới 2024: Ưu tiên chăm sóc mắt trẻ em

Tới dự buổi Lễ, về phía Bệnh viện Mắt Trung ương có PGS.TS. Phạm Ngọc Đông, Phó Giám đốc quyền phụ trách, điều hành bệnh viện; PGS.TS. Cung Hồng Sơn, Phó Giám đốc Bệnh viện; đại diện lãnh đạo các khoa, phòng Bệnh viện và đại diện bệnh nhân, người nhà bệnh nhân đang điều trị mắt tại bệnh viện.

Phát động tại Lễ mít tinh, Phó Giám đốc Bệnh viện Mắt Trung ương Cung Hồng Sơn cho biết: Thứ Năm, tuần thứ hai của tháng Mười hàng năm được Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Tổ chức Quốc tế về phòng chống mù loà (IAPB) chọn là Ngày Thị giác thế giới (World Sight Day), nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu coi trọng chăm sóc và bảo vệ đôi mắt, giảm thiểu và loại bỏ các bệnh mù lòa có thể phòng tránh được, vì mục tiêu “Quyền được nhìn thấy cho mọi người vào năm 2030”. Hưởng ứng Ngày thị giác Thế giới năm 2024, Bệnh viện Mắt Trung ương đã tổ chức mít tinh hưởng ứng và kêu gọi cộng đồng nâng cao nhận thức, chung tay cùng ngành mắt chăm sóc, bảo vệ đôi mắt, đặc biệt là các bệnh mắt thường gặp ở trẻ em.

Trên thế giới hiện có khoảng 314 triệu người mù và thị lực thấp, trong đó khoảng 45 triệu người mù, những người trên 50 tuổi chiếm tỷ lệ 80%. Cứ 5 giây thế giới có thêm một người bị mù và cứ 1 phút thế giới có thêm 1 trẻ bị mù. 90% người mù sống ở các nước nghèo và đang phát triển với các điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế khó khăn (Việt Nam được xếp trong nhóm các nước này). 80% các nguyên nhân gây mù có thể điều trị hoặc phòng tránh được.
Việt Nam hiện có khoảng 2 triệu người mù và thị lực kém. 1/3 trong số đó là những người nghèo không có tiền điều trị mang lại ánh sáng. Trên 80% tỷ lệ người mù ở Việt Nam có thể phòng, chữa được. Các nguyên nhân gây mù chính hiện nay qua điều tra cho thấy đục thể thủy tinh vẫn là nguyên nhân chủ yếu (chiếm tới 66,1%), tiếp đó là các bệnh lý đáy mắt, bệnh glôcôm, tật khúc xạ... Với sự phát triển công nghệ nhãn khoa hiện đại giúp cho việc phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị cá bệnh về mắt ngày càng hiệu quả hơn, cũng như cho thấy các bệnh lý về mắt ngày càng đa dạng, phức tạp đặc biệt các bệnh lý mắt ở trẻ em: chấn thương mắt ở trẻ em, tật khúc xạ, nhược thị, các bệnh lý bẩm sinh (u võng mạc, lác mắt, sụp mi, đục thể thủy tinh bẩm sinh, võng mạc trẻ sinh non…).

Đáng chú ý, tật khúc xạ (cận thị, viễn thi, loạn thị) đang ngày càng phổ biến trong thanh thiếu niên, với tỷ lệ mắc khoảng 15-20% ở học sinh nông thôn, 30-40% ở thành phố. Nếu tính riêng nhóm trẻ từ 6 - 15 tuổi (lứa tuổi cần ưu tiên được chỉnh kính) cả nước có khoảng gần 15 triệu em, với tỷ lệ mắc các tật khúc xạ khoảng 20%, thì Việt Nam ước tính 3 triệu em mắc tật khúc xạ cần chỉnh kính, trong đó có tới 2/3 bị cận thị. 
Lứa tuổi học sinh rất dễ bị một số tật khúc xạ như: cận thị, viễn thị, loạn thị… Theo khảo sát về tình trạng mắc tật khúc xạ ở trẻ em trên một số trường tiểu học và THCS tại Hà Nội (năm 2000) và tại TP.HCM (năm 2023) cho thấy: Tại Hà Nội, có 51% trẻ mắc tật khúc xạ, trong đó cận thị chiếm 37,5%, viễn thị chiếm khoảng 8% và loạn thị là 5%. Tại thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ trẻ mắc tật khúc xạ lên tới hơn 75%, trong đó, số trẻ bị cận thị chiếm gần 53%.
Tật khúc xạ gây khó khăn cho việc học tập và sinh hoạt, do không nhìn thấy rõ nên các em khó hiểu bài, kết quả học tập giảm sút. Nếu để lâu không chữa trị có thể gây bệnh “mắt lười” gây suy giảm thị lực, khó điều trị. Nguyên nhân phức tạp, điều trị đa dạng. Tuy nhiên, khám và cấp kính cho trẻ em mắc tật khúc xạ lại là một trong những biện pháp can thiệp với chi phí thấp nhất nhưng mang lại hiệu quả cao để giảm tỷ lệ mù loà gặp nhiều rào cản từ nhận thức, cơ sở vật chất và kinh phí....

Trong chiến lược quốc gia Phòng chống mù loà giai đoạn 2020 và tầm nhìn 2030 của Chính phủ chỉ ra: kiểm soát nguyên nhân gây mù lòa ở trẻ em đặc biệt chú ý bệnh đục thủy tinh thể bẩm sinh, tật khúc xạ, bệnh võng mạc trẻ sinh non (ROP), thiếu vitamin A tiền lâm sàng… Củng cố, hoàn thiện mạng lưới cung cấp dịch vụ chăm sóc mắt, bảo đảm sự tiếp cận bình đẳng giữa các đối tượng (trẻ em, phụ nữ,người cao tuổi, người khuyết tật).
Mù lòa dẫn tới nghèo đói, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, phát triển kinh tế, là gánh nặng xã hội... Đó thực sự là một vấn đề xã hội quan trọng, là thách thức lớn không chỉ riêng đối với ngành mắt, ngành Y tế mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Trẻ em là chủ nhân tương lai của đất nước, đôi mắt là cuộc sống hiện tại và tương lai của các em. Chăm sóc, bảo vệ đôi mắt trẻ em là trách nhiệm của chúng ta bắt đầu những hành động nhỏ từ hôm nay. 

Hoàng Hiền